Prominente rol voor licht in metamorfose van centrum Almelo
Het centrum van Almelo heeft de afgelopen jaren een uitgebreide metamorfose en opwaardering ondergaan. Het centrale Marktplein en Waagplein zijn beter verbonden en het water keerde terug in de binnenstad. Met een lichtplan en lichtarchitectuur van het NLI (Nederlands Licht Instituut) is de eenheid, kwaliteit en beleving van het gebied nog verder versterkt. We nemen een kijkje en vragen gemeentelijke lichtspecialist Dennis Bijkerk naar de uitdagingen en oplossingen van dit project.
Metamorfose door centrumplan
Door het Centrumplan Haven-Zuid is de binnenstad van Almelo flink gemoderniseerd en opgewaardeerd. Met nieuwbouw, nieuwe gevels voor bestaande panden, gebouwen uitlichten en de terugkeer van water, dat ook vroeger in de haven van de stad stroomde. Het centrale Marktplein en Waagplein zijn sterker met elkaar verbonden en geschikt gemaakt voor multifunctioneel gebruik van het centrumgebied. Naast het gebruik voor winkels, de wekelijkse markt en wonen is het gebied nog meer een levendig uitgaansgebied geworden en ook beter geschikt voor evenementen.
Lichtarchitectuur met armaturen op gevels
Staande objecten en lichtmasten op de pleinen moesten verdwijnen, zonder dat het alleen een leeg, kaal plein opleverde. Het moest juist een trekpleister worden, waar het plezierig toeven is voor bewoners, winkelend publiek, horecabezoekers en andere bezoekers. De lichtmasten op de pleinen hebben plaatsgemaakt voor onder andere armaturen aan de gevels en op een grote multifunctionele ‘bootmast’, naast het prominent aanwezige café-restaurant op het Marktplein. Deze mast heeft vijf armen: drie voor sfeervolle openbare verlichting, één voor een geluidsspeaker en één voor een zender van een openbaar wifinetwerk.
Ook de lage ‘bootlampen’ en aluminium lichtmasten – met bootmast ‘feel’ – langs de Rosa Luxemburgstraat verwijzen naar het waterrijke havenverleden van de binnenstad. Nu stroomt het water weer langs het stadhuis en naar de nieuwe waterpartijen in het centrum. Het Almeloos blauw is in de lichtarchitectuur verwerkt in de uitgelichte brug bij het stadhuis en dé eyecatcher: opvallende horizontale LED-lijnen in de traptreden bij de waterpartij aan het Marktplein.
Uitdagingen voor de gemeente
Het omvangrijke project zorgde volgens Dennis Bijkerk (lichtspecialist en engineer civiele techniek) van de gemeente Almelo voor uitdagingen op het gebied van ontwerp, techniek en planning van de uitvoering. “Er is veel integraal ontwikkeld en vroegtijdig op elkaar afgestemd. En bij de uitvoering waren veel partijen betrokken, waaronder verschillende aannemers. Voor de lichtarmaturen aan de gevels zijn al vroegtijdig kabels in de nieuwe gevels gebracht, nog voor we precies wisten welke armaturen daar zouden komen. Dat kan alleen met een goed plan en vroegtijdige afstemming. Dat is goed gelukt.”
Omdat het plan veel verder ging dan een technisch ontwerp is het NLI gevraagd voor het ontwerpen van een lichtvisie, lichtplan en de lichtarchitectuur voor het uitlichten van gebouwen en het totale gebied. “De twee pleinen zijn hierdoor goed met elkaar verbonden en de totale beleving is versterkt. Door het werken met contrasten van licht en donker zijn routes gecreëerd die gebruikers ’s avonds veilig en haast automatisch door het centrum voeren. Het NLI heeft ons goed meegenomen in het plan en begeleid bij het maken van keuzes. Zij kwamen bijvoorbeeld met voorstellen voor passende armaturen en wij kozen. Voor de beeldbepalende lichtmasten en armaturen langs de Rosa Luxemburgstraat is een proefopstelling gemaakt bij het stadhuis zodat we het konden ervaren.” De keuze viel uiteindelijk op een lichtmast en armatuur van Sustainder.
Routes en gebouwen uitlichten
In het lichtplan en bij het uitlichten van gebouwen en routes is bewust afgeweken van de ‘Richtlijn voor de openbare verlichting’ (ROVL-2011). Hierdoor kunnen licht én donker worden benut voor het creëren van contrasten en sfeer, terwijl de loop- en fietsroutes wel goed en veilig verlicht zijn. In een donker hoekje bij de parkeergarage wil je als bezoeker van het gebied immers ander licht dan wanneer je in de zomer gezellig op het terras van het restaurant zit.
Bij het uitlichten van gebouwen zijn markante plekken geaccentueerd, terwijl een pand dat wat minder om aandacht vraagt dit ’s avonds nu ook minder opeist. Daarnaast zorgen het kleurgebruik en waterpartijen voor een sfeervolle eenheid in het gebied.
Veel positieve reacties
Bewoners, winkeliers en bezoekers van het gebied reageren enthousiast op de gerealiseerde opwaardering. Ook Dennis Bijkerk is enthousiast. “Het enthousiasme van veel mensen komt volgens mij door verschillende zaken, maar vooral doordat het totaal klopt. De beleving, het toegenomen en multifunctioneel gebruik, de integrale ontwikkeling en de terugkeer van water dat weer past bij de historie. Vooral het Marktplein wordt heel levendig gebruikt door verschillende soorten bezoekers. Bij mooi weer is het er gezellig druk: op het terras maar ook met mensen die bij het water zitten, kanovaren of op de bankjes rond de bomen zitten. Het toegenomen gebruik en de positieve beleving waren een belangrijk doel. Daarmee is gerealiseerd wat we voor ogen hadden, met nog een aantal extra ‘plusjes’. Alle betrokken partijen hebben dit samen goed gedaan: écht samen. En dat ervaar je in het eindresultaat.”
Fotografie: Kim Kok
Meer weten?
Wilt u meer weten over dit project, lichtplannen, lichtarchitectuur of gebouwen uitlichten? Neem dan gerust en vrijblijvend contact op met lichtarchitect John Vranken van het NLI, per e-mail john.vranken@nederlandslicht.nl of bel: 038 455 52 46.
Dynamische fietspadverlichting voor fietsers én de natuur bij Lochem
Met dynamische fietspadverlichting is voor een natuurgebied bij Lochem een oplossing gerealiseerd die de belangen van fietsers én de natuur verenigt. Het NLI zorgde dat de slimme fietspadverlichting ‘meerijdt’ met fietsers en achter hen weer dimt. Bekijk hier een korte film met extra uitleg.
5G op lichtmasten heeft grote impact op gemeenten
De introductie van het mobiele 5G-netwerk en de plaatsing van antennes voor 5G op lichtmasten heeft grote impact op gemeenten: voor hun beleid én het beheer van de openbare verlichting. Het besef van de impact begint te groeien.
Dynamisch licht en lichtreflecties rond Dorpskerk in Vaassen
In Vaassen heeft het NLI dit jaar een bijzonder lichtarchitectuur project gerealiseerd rond een kerk met plein en winkelstraat. Hierbij is gebruikgemaakt van reflecties van de kerk voor de verlichting van het omliggende gebied. Ook is gewerkt met dynamisch wit licht: in de zomer koel wit en in de winterperiode automatisch warm wit.